Πρώτος Κώδικας Δεοντολογίας για την Τεχνητή Νοημοσύνη στα ΜΜΕ
Η πρώτη δημοσιογραφική ένωση στην Ευρώπη που προβαίνει στη σύνταξη ενός Κώδικα Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης (AI) στα ΜΜΕ είναι ελληνική. Η ΕΣΗΕΑ (Ένωση Συντακτών Ημερησίων Εφημερίδων Αθηνών) έχει αναλάβει αυτή την πρωτοβουλία με στόχο να προσδιορίσει τα ηθικά όρια και τις προκλήσεις που η εφαρμογή αυτών των εργαλείων φέρνει στην καθημερινή δημοσιογραφική πρακτική.
Μια ειδική επιτροπή, αποτελούμενη από επαγγελματίες του χώρου της δημοσιογραφίας και της νομικής, έχει αναλάβει τη σύνταξη του Κώδικα, βασιζόμενη σε εκτενή μελέτη διεθνών πρακτικών και ηθικών παραμέτρων. Όπως εξήγησε ο υπεύθυνος προστασίας δεδομένων της ΕΡΤ και μέλος της επιτροπής, Βασίλης Βασιλόπουλος, η διαδικασία ξεκίνησε από το μηδέν και περιλάμβανε την ανάλυση εκατοντάδων περιπτώσεων.
Η στήριξη του καθηγητή Νομικής Σπύρου Βλαχόπουλου κρίνεται καθοριστική, καθώς η υιοθέτηση των αρχών της εφαρμοσμένης ηθικής πρέπει να συνδυάζεται με τη νομιμότητα. Οι αρχές του Κώδικα έχουν σχεδιαστεί με τέτοιο τρόπο ώστε να διασφαλίσουν ότι η εφαρμογή τους έχει πραγματική βάση και ισχύ, παρέχοντας καθοδήγηση στους δημοσιογράφους.
Η ακεραιότητα και οι ηθικές αρχές του Κώδικα
Ο νέος Κώδικας συντάσσεται με απλό και κατανοητό τρόπο, χωρίς επιστημονικούς βερμπαλισμούς, ώστε να μπορεί να αποτελέσει ουσιαστικό εργαλείο για τους επαγγελματίες του χώρου. Η επιλογή της λιτής μορφής επιβεβαιώνει τη σημασία της ευθύνης στη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης, αποφεύγοντας την περιπλοκότητα που μπορεί να προκαλέσουν ακαδημαϊκές λεπτομέρειες. Υπό το πρίσμα αυτό, καταγράφονται οι βασικές αρχές που πρέπει να διέπουν τη χρήση της AI, όπως η διαφάνεια, η ακρίβεια, η προστασία της ιδιωτικότητας και η δικαιοσύνη.
Ένα από τα πιο κρίσιμα θέματα που θίγονται αφορά την πνευματική ιδιοκτησία. Όταν μια πλατφόρμα AI αντλεί περιεχόμενο από δημιουργούς χωρίς τη συναίνεσή τους για σκοπούς εκπαίδευσης ή κερδοφορίας, προκύπτει σοβαρό θέμα απαλλοτρίωσης του έργου τους. Οι ευθύνες δεν πρέπει να μετατίθενται στους δημιουργούς που πλήττονται, αντίθετα, ο Κώδικας ορίζει τις ευθύνες και τα όρια για όλους τους εμπλεκόμενους, από προγραμματιστές μέχρι δημοσιογράφους.
Κίνδυνοι και προκλήσεις στο ψηφιακό περιβάλλον
Η επιτροπή εξέφρασε ανησυχίες γύρω από την αντίληψη της δωρεάν χρήσης των εργαλείων AI ως μιας δήθεν δημοκρατικής κατάκτησης. Είναι σημαντικό να κατανοηθεί ότι τίποτα δεν είναι πραγματικά δωρεάν, καθώς πίσω από κάθε προσφορά μπορεί να κρύβονται κόστη, συμπεριλαμβανομένων θεμελιωδών ανθρωπίνων δικαιωμάτων.
Η δράση της ΕΣΗΕΑ δεν περιορίζεται μόνο στα ΜΜΕ, αλλά ανοίγει μια ευρύτερη συζήτηση για την υπεύθυνη χρήση της AI σε άλλους τομείς, όπως η υγεία, η εκπαίδευση και η οικονομία. Ιδιαίτερα όταν οι αποφάσεις που λαμβάνονται από την τεχνητή νοημοσύνη επηρεάζουν άμεσα την καθημερινότητα των πολιτών, είναι αναγκαία η ύπαρξη ανθρώπινου ελέγχου και λογοδοσίας.
Θετική υποδοχή και προοπτικές
Κατά τη δημόσια παρουσίαση του Κώδικα, η ανταπόκριση από την πολιτεία και τους εκδότες ήταν θετική, αναγνωρίζοντας την ανάγκη για σαφή πλαίσια λειτουργίας σε έναν ταχέως μεταβαλλόμενο τομέα. Η αναφορά στον ρόλο των πολιτικών απαίτησε προσοχή, υποδεικνύοντας ότι η βραχυπρόθεσμη ωφέλεια από τη διάδοση ψευδών ειδήσεων μπορεί να φαίνεται ελκυστική, αλλά μακροπρόθεσμα βλάπτει τη δημόσια ζωή.
Η σύνταξη του Κώδικα Δεοντολογίας για τη χρήση της Τεχνητής Νοημοσύνης στα ΜΜΕ αποτελεί μια κρίσιμη και πρωτοποριακή κίνηση προς την κατεύθυνση μιας υπεύθυνης συνύπαρξης της δημοσιογραφίας και της τεχνολογίας. Είναι μια παρακαταθήκη που μπορεί να έχει αντίκτυπο και στις ενώσεις δημοσιογράφων σε ολόκληρη την Ευρώπη.