Ανατροπή ή Διαχείριση της Κατάστασης στο Ιράν
Στη πρόσφατη Σύνοδο Κορυφής του G7 στον Καναδά, οι απόψεις σχετικά με την δυνατότητα μιας αλλαγής καθεστώτος στο Ιράν διίστανται ακόμη και εντός της Ευρώπης. Ο Γάλλος πρόεδρος, Εμανουέλ Μακρόν, εξέφρασε ανησυχίες για τις συνέπειες της ανατροπής του θεοκρατικού καθεστώτος, επισημαίνοντας ότι «όταν δεν έχεις ιδέα τι θα ακολουθήσει, η ανατροπή μπορεί να είναι καταστροφική». Υπογράμμισε ότι η εξωτερική παρέμβαση μπορεί να οδηγήσει σε χάος και ότι μόνο ο λαός του Ιράν έχει το δικαίωμα να επιλέξει τους ηγέτες του.
Ο Μακρόν αντέτεινε ότι η ιστορία έχει δείξει ότι οι στρατιωτικές παρεμβάσεις, όπως αυτή στο Ιράκ το 2003 κατά του Σαντάμ Χουσεΐν και η ανατροπή του Μουαμάρ Καντάφι στη Λιβύη το 2011, έχουν δημιουργήσει περισσότερα προβλήματα παρά λύσεις. Η αλλαγή καθεστώτος χωρίς ένα σχέδιο είναι στρατηγικό λάθος, υπογράμμισε με έμφαση.
Από την άλλη πλευρά, ο Γερμανός καγκελάριος Φρίντριχ Μερτς παρατήρησε ότι αντιμετωπίζουμε ένα τρομοκρατικό καθεστώς, το οποίο έχει προκαλέσει πολλές έωλες καταστάσεις. Αν και παραδέχθηκε ότι οι αλλαγές καθεστώτος δεν είναι πάντα επιτυχείς, ανέφερε το παράδειγμα της Συρίας, σημειώνοντας ότι μπορεί να υπάρχει ελπίδα για μια νέα κυβέρνηση που θα φέρει ειρήνη. Ωστόσο, δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι η αλλαγή αυτή ήρθε έπειτα από ένα χρόνιο εμφύλιο πόλεμο, γεγονός που καθιστά την ανατροπή του ιρανικού καθεστώτος μια εγγενώς δύσκολη διαδικασία.
Η εμπειρία του Τόνι Μπλερ το 2002, ο οποίος αγνόησε προειδοποιήσεις σχετικά με τον κίνδυνο απόλυτης αποτυχίας στην απομάκρυνση μακροχρόνιων αυταρχικών καθεστώτων, παραμένει επίκαιρη και για το Ιράν σήμερα. Αν και υπάρχουν προσεγγίσεις σχεδίασης της «επόμενης ημέρας» για στρατιωτικές επεμβάσεις, στην περίπτωση του Ιράν, δεν υπάρχει κανένας ευρωπαϊκός σχεδιασμός για τις συνέπειες της πιθανής κατάρρευσης του καθεστώτος.
Η χώρα διαθέτει πληθυσμό με διαφορετικές εθνοτικές ομάδες και θρησκείες, ambapo το γεγονός ότι οι Πέρσες αντιπροσωπεύουν μόλις το 50% του πληθυσμού είναι σημαντικό. Περίπου το 25% είναι Αζέροι ή τουρκικά φύλα, ενώ υπάρχουν και Κούρδοι, Άραβες και μικρότερες κοινότητες Εβραίων, Ασσυρίων και Αρμενίων.
Αν το καθεστώς των Αγιατολάχ καταρρεύσει, παρατηρείται ο κίνδυνος δημιουργίας εθνοτικών θύλακων από αυτονομιστικά κινήματα, όπως τα Αζερικά ή τα Κουρδικά. Η Jerusalem Post έχει ήδη προτείνει την ιδέα ενός ομοσπονδιακού Ιράν, κάτι που δείχνει την σφοδρότητα της πολιτικής αναζήτησης.
Δημοκρατική Μετάβαση ή Επανάσταση
Η μορφή της πιθανής επόμενης κυβέρνησης στο Ιράν εξαρτάται από το εάν θα προκληθεί μια επανάσταση ή μια ομαλή μετάβαση, κάτι που σχετίζεται άμεσα με την ευθύνη μιας στρατιωτικής ήττας. Αυτή την περίοδο, εν μέσω απειλών και επιθέσεων, παρατηρείται μια συσπείρωση γύρω από την κυβέρνηση, η οποία προτάσσει την άμυνα του Ιράν.
Η πραγματοποίηση μιας επανάστασης θα μπορούσε να οδηγήσει στην κατάρρευση της θρησκευτικής δομής διακυβέρνησης. Οι κατώτεροι αξιωματούχοι, κυρίως των Φρουρών της Επανάστασης, ενδέχεται να επιδιώξουν να αποτρέψουν μια γενικευμένη επανάσταση προχωρώντας σε ένα εσωτερικό πραξικόπημα, προσφέροντας ένα πιο κοσμικό καθεστώς. Αυτό θα μπορούσε επίσης να σημαίνει ότι η στρατηγική ασφαλείας του Ιράν δε θα στηρίζεται πλέον στις ένοπλες οργανώσεις σε όλη τη Μέση Ανατολή.
Εν τω μεταξύ, υπάρχει και η πιθανότητα επιστροφής του Ρεζά Παχλεβί, γιου του τελευταίου μονάρχη του Ιράν. Με τη διεθνή αναγνωρισιμότητά του, εμφανίζεται εν μέσω μιας δημοκρατικής μετάβασης, υποδεικνύοντας ότι το καθεστώς είναι κοντά στην κατάρρευση.
Σκέψεις για τη δημιουργία μιας κυβέρνησης έκτακτης ανάγκης έχουν προταθεί, με προσωπικότητες όπως ο πρώην πρόεδρος Χασάν Ρουχανί και ο πρώην υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ. Η αποφυλάκιση του Μιρ Χοσεΐν Μουσαβί και της συζύγου του, Ζάχρα Ραχναβαρντ, από τον κατ’ οίκον περιορισμό από το 2011 θα μπορούσε να αποτελεί ένδειξη για μια σημαντική πολιτική αλλαγή.